Będzin - dawny Dom Wójta

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Będzin - dawny Dom Wójta

Postautor: Karolina Kot » czwartek 18 cze 2015, 22:27

W Będzinie, na rogu ulicy Czeladzkiej oraz Placu Kazimierza Wielkiego, przy dawnym rynku, znajduje się XIX- wieczna kamienica, długie lata pozostająca w stanie ruiny.
Zabytek ten wzniesiono w 1889 roku, w miejscu jeszcze starszego budynku, pochodzącego z XIV wieku, zwanego Domem Wójta.

Prawdopodobnie właśnie tutaj urzędował pierwszy będziński wójt, wzmiankowany zresztą w przywileju z 1358 roku. Zwał się dość egzotycznie: Hinko Ethiopus. Był on historyczną postacią, o której bardzo niewiele wiemy.
Pozostał jednak po nim namacalny dowód, niszczejący w ścianie zabytkowej kamienicy - domniemany, kamienny znak wójtowski, czyli tzw. gmerk. Przedstawia on on piastowskiego orła o rozpostartych skrzydłach oraz znajdującą się powyżej niego literę "H" - inicjał imienia Ethiopusa.

Lokalizacja
Zdjęcia pochodzą z 2005 roku.
Załączniki
Dom Wójta (1).jpg
Dom Wójta (1).jpg (121.24 KiB) Przejrzano 11619 razy
Dom Wójta (2).jpg
Dom Wójta (2).jpg (117.66 KiB) Przejrzano 11619 razy
Kamienica z 1889 roku.jpg
Kamienica z 1889 roku.jpg (79.14 KiB) Przejrzano 11619 razy
1889.JPG
1889.JPG (65.81 KiB) Przejrzano 11619 razy
Tablica pamiątkowa.JPG
Tablica pamiątkowa.JPG (74.48 KiB) Przejrzano 11619 razy
Gmerk.jpg
Gmerk.jpg (70.16 KiB) Przejrzano 11619 razy
Wizerunek orła.jpg
Wizerunek orła.jpg (109.74 KiB) Przejrzano 11619 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Będzin - dawny Dom Wójta

Postautor: Karolina Kot » środa 05 sie 2015, 21:38

Tak to wszystko wygląda (czyli nie jest dobrze) w 2015 roku:
Załączniki
Dom Wójta (1).JPG
Dom Wójta (1).JPG (76.09 KiB) Przejrzano 11560 razy
Dom Wójta (2).JPG
Dom Wójta (2).JPG (78.66 KiB) Przejrzano 11560 razy
Dom Wójta (3).JPG
Dom Wójta (3).JPG (70.58 KiB) Przejrzano 11560 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Będzin - dawny Dom Wójta

Postautor: Karolina Kot » środa 24 sie 2016, 21:28

Sierpień 2016: budynek dalej w remoncie, ale zamontowano nowe okna na parterze.
Coś drgnęło.
Załączniki
Dom Wójta (1).JPG
Dom Wójta (1).JPG (63.48 KiB) Przejrzano 10989 razy
Dom Wójta (2).JPG
Dom Wójta (2).JPG (123.98 KiB) Przejrzano 10989 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 408
Rejestracja: czwartek 19 lut 2015, 15:03

Re: Będzin - dawny Dom Wójta

Postautor: cezar borgia » wtorek 06 lis 2018, 18:54

Artykuł na temat domu wójta i gmerku :)

:arrow: https://klubzaglebiowski.wordpress.com/ ... dpowiedzi/

Gmerk Hinko Ethiopusa czyli pytanie bez odpowiedzi

Kiedy wracam do sprawy będzińskiego gmerku, szukam na półce książek znanego, regionalnego historyka – Jarosława Krajniewskiego, który przez wiele lat zajmował się dziejami Będzina i jego mieszkańców. I za każdym razem dochodzę do tego samego wniosku, iż o ile na temat tzw. domu wójtowskiego można przytoczyć kilka nie budzących wątpliwości faktów, to w przypadku gmerku sytuacja jest nader skomplikowana.

Chodzi oczywiście o budynek znajdujący się przy obecnym Placu Kazimierza Wielkiego i ul. Czeladzkiej w Będzinie. Plac przez kilka wieków pełnił funkcję rynku i był przysłowiowym sercem niewielkiego miasteczka, którego granice wyznaczał kamienny mur, chroniący je niegdyś przed intruzami.

Przywoływana w książce pt. „Na tropach legendy” autorstwa wspomnianego J. Krajniewskiego lustracja starostwa będzińskiego (z drugiej połowy XVIII w.) wspomina o budynku określanym jako „wójtostwo czyli austerya”. W tym czasie mówiono o nim także jako „dom wjezdny”. Był to wówczas obiekt kryty gontem z „sienią, izbą z piecem i kominem, komorą, dwiema izdebkami oraz stajnią”. Na planie Będzina, pochodzącym z 1823 r., tzw. dom wójtowski opisany jest jako „dom urzędowy”. Prawdopodobnie początkowo drewniany, w XIX w. stał się murowaną budowlą. W górnej części budynku, znajduje się napis: D. W. R.1889. Czy w średniowieczu, na miejscu obecnego budynku, znajdowała się siedziba pierwszego wójta Będzina ? Niewykluczone.

Obecnie znajduje się on w rękach prywatnych i przechodzi remont. Na marginesie warto dodać, iż w pobliżu tzw. domu wójtowskiego znajdował się ratusz. Został wybudowany najprawdopodobniej w XV w. i przetrwał do początku wieku XIX.

W latach 50. XX w. w ścianę tzw. domu wójtowskiego wmurowano gmerk oraz tablicę upamiętniającą pierwszego wójta miasta Będzina – Hinko Ethiopusa. Moment na to był odpowiedni, ponieważ w 1958 r. mijało 600 lat od lokacji Będzina jako miasta na prawie magdeburskim. Niestety nie wiemy kim był Hinko, skąd pochodził, jakimi pobudkami się kierował obejmując funkcję wójta i dlaczego w krótkim czasie z niej zrezygnował. Już w 1364 r. Mikołaj zwany Garbar sprzedał będzińskie wójtostwo Janowi (Hinkowi) Cewlegiowi. To co wiemy na pewno to, fakt, iż akt lokacyjny z 1358 kończył, a nie rozpoczynał proces tworzenia się miasta. Zainteresowanych tą tematyką zapraszam do lektury mojego artykułu pt. „Ryzykowne tezy czyli ważne znaki zapytania”.

A co z gmerkiem ? Materiałem jaki użyto do jego stworzenia był piaskowiec. Znajduje się na nim, w okręgu, wizerunek orła nad którym widnieje litera „H”, którą wiąże się z imieniem pierwszego wójta Będzina. Oprócz niej jest tam także element w formie ozdobnika, który niektórzy interpretują jako literę „V” odnoszącą się do niemieckiego słowa „Vogt” czyli wójt. Do odkrycia gmerku rościli sobie prawo: będziński regionalista – Lucjan Balcerowski oraz były dyrektor Muzeum Zagłębia w Będzinie – Włodzimierz Błaszczyk. Spór ten jednak nie został rozstrzygnięty.

I to zasadniczo tyle. Nie mamy pewności, że wspomniany gmerk pochodzi z okresu średniowiecza i niegdyś należał do Hinko Ethiopusa. Brak na to jednoznacznego potwierdzenia. Być może coś w tej materii zmieniłyby badania zabytku. Nie zaszkodziłaby też mu z pewnością renowacja. Być może kolejne kwerendy pozwolą także na lepsze poznanie historii tzw. domu wójtowskiego. Gmerk, podobnie jak budynek, na którym się znajduje zostały umieszczone w rejestrze zabytków i są tym samym prawnie chronione.

W tym roku mija 660 lat od lokacji Będzina na prawie magdeburskim. To dobry moment aby zastanowić się nie tylko nad przeszłością miasta ale także jego przyszłością. Zwłaszcza ocalałych do naszych czasów zabytków i ich miejscu oraz funkcji w lokalnej przestrzeni.
Każdy z nas ma swoje demony....

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Będzin - dawny Dom Wójta

Postautor: Karolina Kot » czwartek 28 paź 2021, 12:24

Rok 2021, budynek po remoncie.
O wiele lepiej.
Załączniki
Po remoncie (1).JPG
Po remoncie (1).JPG (66.06 KiB) Przejrzano 4325 razy
Po remoncie (2).JPG
Po remoncie (2).JPG (52.06 KiB) Przejrzano 4325 razy
Po remoncie (3).JPG
Po remoncie (3).JPG (65.83 KiB) Przejrzano 4325 razy
Po remoncie (4).JPG
Po remoncie (4).JPG (35.18 KiB) Przejrzano 4325 razy
Po remoncie (5).JPG
Po remoncie (5).JPG (24.08 KiB) Przejrzano 4325 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości