Kraków – Dom Pomocy Społecznej im. L.A. Helclów

Mario · Postautor: **Mario** » wtorek 19 sty 2016, 23:10

W sąsiedztwie placu targowego na Nowym Kleparzu wznosi się potężny gmach pałacowy, zwieńczonego kopułą centralnej kaplicy. Ten "pałac" to dawny Dom Ubogich im. Ludwika i Anny Helclów.
"Cały zresztą majątek ... zapisuję i przeznaczam na zakład publiczny dobroczynny w mieście Krakowie dla ubogich chrześcijan religii katolickiej założyć się mający z majątku po mnie pozostałego" - zapis Anny Helclowej w testamencie z 1876 r.

Potężną budowlę wzniesiono w przeciągu 4-ch lat. Jej uroczyste otwarcie i poświęcenie nastąpiło w dniach 24-25 lipca 1890 r.
Krakowski Dom Ubogich, swoim założeniem architektonicznym miał nawiązywać do słynnego, paryskiego przytułku Pałacu Inwalidów. Podobnie jak tam, centralne miejsce całego kompleksu pałacowo-ogrodowego zajmuje okazała kaplica. Jest ona widoczna z każdego okna całego kompleksu. Przypomina o wieczności, niczym klasztorna sentencja "memento mori". Jej wspaniała kopuła nawiązuje do najsłynniejszych świątyń katolickich i jest wzorowana na budowlach Donato Bramantego. Kaplica nosi wezwanie św. Anny, patronki fundującej zakład dobroczynny Anny z Treutlerów Helclowej, wdowy po znanym filantropie, prężnym kapitaliście i pierwszym wiceprezydencie miasta Ludwiku Helclu.

Dawny Dom Ubogich, zwany też Zakładem dla Nieuleczalnie Chorych - obecny Dom Pomocy Społecznej im. L.A. Helclów – nazywany jest przez niektórych umieralnią dla niewygodnych staruszków. Na 300 kuracjuszy, większość stanowią osoby leżące, będące często po udarach i bez kontaktu.

Mario · Postautor: **Mario** » wtorek 19 sty 2016, 23:13

Projekt Domu Ubogich wykonał, rozmiłowany we włoskim renesansie architekt miejski Tomasz Pryliński. Jego dzieło uznawane było przez niektórych za najwspanialszy gmach, jaki stanął w mieście w ciągu dwóch ostatnich stuleci. Mówiło się, że dzięki niemu, w ponurym miejscu, gdzie do końca XVIII w. stała miejska szubienica, pojawił się kawałek watykańskiego placu z kopułą bazyliki św. Piotra. Wzniesiony w stylu włoskiego renesansu Zakład wraz z kaplicą, był chlubą miasta. Należał do najnowocześniejszych zakładów tego typu w Europie.

Mario · Postautor: **Mario** » wtorek 19 sty 2016, 23:17

Południowy front budowli ciągnie się wzdłuż ul. Helclów. Na jego elewacji umieszczone są łacińskie wezwania ewangeliczne, przypominające o miłosierdziu.

Mario · Postautor: **Mario** » wtorek 19 sty 2016, 23:22

We frontowym szczycie, nad głównymi drzwiami wejściowymi umieszczony jest obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a pod nim napis: „Dom Ubogich im. Helclów".

Do II wojny światowej, zgodnie z wolą aktu fundacyjnego Dom Ubogich był przeznaczony dla 250 - 300 osób, z których połowę stanowiły osoby zamożne, wnoszące wysoką stawkę odpłatności, co pozwalało też na przyjmowanie osób biednych.

W czasie okupacji Niemcy zamienili jedno skrzydło gmachu na filię więzienia Montelupich dla kobiet. Dziś przypomina o tym Tablica Pamięci.

Po wojnie przez rok w budynku kwaterowało wojsko sowieckie (w tym czasie dokonało znacznych zniszczeń).
W latach PRL-u, zakład został upaństwowiony. Pracującym w nim od początku siostrom Szarytkom pozwolono dalej realizować swoje posłannictwo. Zmieniono uwłaczającą ustrojowi nazwę "Dom ubogich" na "Zakład dla nieuleczalnie chorych". Zwiększono też liczbę pacjentów do 750 osób.

Mario · Postautor: **Mario** » wtorek 19 sty 2016, 23:24

Główny gmach połączony jest przewiązką z niskim budynkiem, mieszczącym Dom Artysty Seniora.

Mario · Postautor: **Mario** » środa 20 sty 2016, 08:22

Powyższy opis został opracowany na podstawie strony DPS Helclów "O Nas" oraz artykułu z Gazety Wyborczej "Odejść z fasonem".

Mario · Postautor: **Mario** » środa 20 sty 2016, 09:01

Wokół olbrzymiego gmachu znajduje się park z urządzonym w nim ogrodem botanicznym.
A od strony wsch. w obrębie murów DPS ciągnie się rozległy, pusty plac.

Franek D. · Postautor: **Franek D.** » środa 10 lut 2016, 22:02

Jak czytamy w Dzienniku Polskim - na tym pustym, ponad hektarowym placu zostanie wybudowany Pawilonu III Artysty Seniora. Jego dwupiętrowy gmach będzie mieścił mieszkania oraz pracownie dla artystów-emerytów.
Wokół pawilonu powstanie okazały ogród (którego namiastką jest obecny).

Cztery miesiące temu, 8.10.2015. Dom Pomocy Społecznej obchodził jubileusz 125-lecia.
Na tę okazję, w holu głównego budynku odsłonięto popiersie fundatorów.

Od 1890 do 1939 r. Dom Opieki u Helclów stanowił jeden z najbardziej nowoczesnych tego typu zakładów w Europie. W tym czasie przebywało w nim średnio 260 osób.

Od 1951 do 1989 r. Zakład dla nieuleczalnie chorych był przeludniony oraz zaniedbany. W Krakowie nazywano go "Umieralnią". Pod koniec PRL-u mieściło się w nim 710 osób.

Od 1990 r. w Domu Pomocy Społecznej im. L.A. Helclów nastąpiła wyraźna poprawa warunków. Zmniejszono liczbę mieszkańców do 330, podzielono sale wieloosobowe na pokoje z zapleczem sanitarnym, a obok głównego pawilonu wybudowano nowoczesną kuchnio-pralnię.

Dodam kilka moich zdjęć od strony ruchliwej al. Słowackiego.