Żelazów - cmentarz ewangelicki

[Markov]

Cmentarz ewangelicki w Żelazowie znajduje się na południowym zboczu Góry Żelazowskiej. Spoczywają tu między innymi właściciele majątku w pobliskim Godzieszówku, o czym mówi jedna z nielicznych ocalałych płyt nagrobnych.
Miałem też inną, moją prywatną hipotezę, że albo sam cmentarz posiada rodowód pobitewny, albo jeśli już istniał w 1745 roku, to spoczęły tutaj szczątki poległych w strzegomskiej bitwie żołnierzy. Hipoteza wkrótce znalazła potwierdzenie w rozmowie z panem Hałdasiem, właścicielem wieży widokowej w Bronówku i wielkim znawcą lokalnej historii. Otóż według niego znaczną część poległych w bitwie żołnierzy pochowano na wiejskich cmentarzach znajdujących się w obrębie pola bitwy, zwracano przy tym uwagę na wyznanie. Tu, w Żelazowie mogli spocząć żołnierze armii pruskiej, być może wszyscy uznani za protestantów. Tym bardziej że w najbliższej okolicy Góry Żelazowskiej miały miejsce ciężkie walki, zarówno piechoty jak i kawalerii.