Dąbrowa Górnicza - dawny cmentarz ewangelicki

[Karolina Kot]

Niewielki cmentarz protestancki utworzono w rejonie dzisiejszej ulicy Szkolnej i Dębowej w 1882 roku, w dzielnicy Stara Dąbrowa, poza zabudowaniami, na skraju pól i łąk. Miało to związek z ciągłym wzrostem ilości Zagłębiaków wyznania ewangelicko - augsburskiego i przeniesieniem w 1842 roku gminy wyznaniowej z Będzina do Dąbrowy (pierwsza msza święta protestancka w tym regionie odprawiona została na Zamku w Będzinie, kolejne - w domach prywatnych). Protestanci uformowali własną parafię i wznieśli pierwotny drewniany kościółek w pobliżu szkoły górniczej - Sztygarki. Budowę murowanego kościoła, zachowanego do dziś, datuje się na lata 1870 - 1899.
W międzyczasie wybudowano w Sosnowcu kaplicę ewangelicką, która skupiała większość wyznawców tej wiary z rejonu zagłębiowskiego. Dlatego też to tam w 1921 roku została przeniesiona siedziba gminy, a kościół w Dąbrowie stał się kościołem filialnym.

Po II Wojnie Światowej budynek kościoła został odkupiony przez katolickie władze kościelne i zaadaptowany jako kościół rzymsko - katolicki. W 1957 roku patronką świątyni została św. Barbara.
Zapomniany cmentarz niszczał. W latach pięćdziesiątych XX wieku szczątki ekshumowano i przewieziono na cmentarz ewangelicki w Sosnowcu.
Jednak od bardzo sympatycznego właściciela posesji, na której niegdyś znajdował się cmentarz dowiedziałam się, że ostatnie nagrobki zachowały się jeszcze do lat siedemdziesiątych XX wieku. Także sama ekshumacja była przeprowadzona byle jak.
Miejsce, gdzie istniał cmentarz planowano przemienić początkowo na park, dom dziecka lub inny obiekt użyteczności publicznej. Obecnie znajduje się tu niezabudowany, zadbany skwerek przy drodze.

Lokalizacja

[kusmanek]

Ostatnio, przeglądając archiwalne mapy, zaintrygowała mnie jedna kwestia. Cmentarz Ewangelicki w Dąbrowie został otwarty w 1882 roku, jednak - co ciekawe - na mapie ekonomii z 1843 roku już coś w tym miejscu zaznaczono:

dombrowa_1.jpeg (91.81 KiB) Przejrzano 2045 razy

Data zbiega się z terminem przeniesienia gminy wyznaniowej z Będzina do Dąbrowy w 1842 roku, jednak czy już wtedy założono cmentarz?
Co ciekawe, na innym arkuszu mapy ekonomii (również z 1843 roku), w miejscu "starego" cmentarza w Dąbrowie nie zaznaczono nic.

dombrowa_2.jpeg (66.51 KiB) Przejrzano 2045 razy

Nasuwa się hipoteza, czy cmentarz w rejonie Dębowej i szkolnej nie był przypadkiem pierwszym cmentarzem dawnej wsi Dąbrowa? Ewentualnie mógł służyć jako cmentarz epidemiczny, co potwierdzała by jego lokalizacja na uboczu, tuż przy granicy miejscowości.

[Karolina Kot]

Na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego wybudowane zostały domy mieszkalne: