Wirtualny Sztetl tak opisuje to miejsce:
Był to prawdziwy „marsz śmierci”. Konwojujący kolumny pieszych więźniów (każda kolumna po 500 osób) esesmani zabijali więźniów słabych i wyczerpanych, którzy nie nadążali za całością idącej kolumny. Zdarzało się, że zabijano więźniów, którzy zatrzymali się jedynie dla załatwienia swoich potrzeb fizjologicznych lub poprawienia obuwia. Aby nie niepokoić odgłosem strzałów okolicznych mieszkańców, esesmani zabijali swoje ofiary bijąc je po głowach kolbami karabinów. Za kolumnami więźniów podążały tzw. komanda egzekucyjne, które dobijały żyjących jeszcze więźniów.
Po dotarciu do Gliwic, kolumny więźniów przechodziły dzisiejszymi ulicami Wyszyńskiego, Powstańców Warszawy, Wrocławską, Daszyńskiego, Rybnicką, Jagiellońską i Franciszkańską. W Gliwicach przeformowano piesze kolumny i załadowano do otwartych wagonów towarowych, którymi wywożono więźniów na zachód. Szacuje się, że w granicach miasta Gliwice zamordowano ponad 70 oświęcimskich więźniów. Na cmentarzu żydowskim przy ul. Poniatowskiego pochowano wówczas 75–80 więźniów zabitych w Gliwicach i na przedmieściach.
Wiosną 1945 roku z całej najbliższej okolicy zwożono zwłoki zamordowanych więźniów do Gliwic. Część z nich pochowano na komunalnym Cmentarzu Centralnym. Po roku 1948 przeprowadzono serię ekshumacji, przenosząc zwłoki zabitych więźniów z prowizorycznych miejsc pochówku do Gliwic. Najwięcej zwłok, bo aż 288, przeniesiono z Rzędówki. Ich zwłoki umieszczono w ośmiu zbiorowych mogiłach w kwaterze wojennej na Cmentarzu Centralnym przy ulicy Kozielskiej 120.
26 kwietnia 2006 roku, w głównej alei kwatery, odsłonięto symboliczny pomnik. Przypomina on ścianę muru, na której umieszczono granitową płytę z tablicą pamiątkową z napisem w języku polskim: „Zbiorowe mogiły więźniów KL Auschwitz zamordowanych przez konwojentów SS-manów na trasach ewakuacyjnych w styczniu 1945 roku”.
Tuż obok umieszczono tablicę pamiątkową (tablicę odnowiono w 2009 roku) z napisem w języku polskim: „W tym miejscu w ośmiu zbiorowych mogiłach pochowano kilkuset więźniów KL Auschwitz różnych narodowości. Zostali zamordowani przez konwojentów na trasie pieszej ewakuacji między Rybnikiem a Raciborzem. Początkowo byli pochowani w przypadkowych miejscach tam gdzie polegli. Po wojnie zostali przeniesieni do Gliwic, gdzie odpoczywają w pokoju. Gliwice 2007”.
Zdjęcia wykonałam we wrześniu 2018 roku.
Lokalizacja
